تربیت دینی فرزنددین اسلام به تربیت فرزند اهمیت زیادی داده است و دستور به عادت دادن آنان به فرامین الهی از سنین کودکی داده و توصیه‌هایی نیز نموده است. ۱ - توصیه روانشناسیبرای این‌که بتوانید فرزندان خود را به نماز و مسایل دینی علاقمند سازید، قبل از هر چیز باید بدانید که ارتباط با نوجوان و جوان حساس است و در شیوه دعوت او به مسائل دینی باید بسیار دقیق بود، هرگز صفات خوب دیگران را با صفات بد آنان مقایسه نکنید و اخلاق خوب دیگران را تو سر آن‌ها نکوبید و هرگز در مسایل دینی از در خشونت وارد نشوید که این امر آنان را به دفاع باز می‌دارد و از شنیدن کلام شما بیزار می‌کند.(باید نسبت به کلیه نکات توجه داشته باشید و با توجه به زمان و شرائط و مقتضای حال آن‌ها را به کار ببرید.) ۲ - زبان دلبرای تربیت اخلاقی لازم است از زبان دل کمک گرفت و با « محبت » که زمینه ساز تربیت اخلاقی است وارد میدان شد، در دعوت فرزندان به کار خیر به آن‌ها بفهمانید که من عاشق و دوستدار شما هستم نمی‌خواهم و نمی‌توانم ضرری را (چه دنیوی و چه اخروی) در مورد شما عزیزانم تصور کنم. ۳ - تحریک عواطفاز شیوه های تحریک عواطف ، تشویق، تهدید، تلقین، معرفی الگو، بیان غیرمستقیم کمک بگیرید، برای تشویق آنان به مسائل دینی از زمان‌هایی استفاده کنید که اخلاق آن‌ها خوب است و احساس می‌کنید رابطه آنان با شما خوب است. اگر می‌دانید آنان نسبت به رضایت شما حساس هستند می‌توانید از حق خود بر آن‌ها استفاده کنید، مثلاً بگوئید اگر این کار را نکنید من از دست شما راضی نیستم، یا اگر می‌دانید نسبت به امام حسین ـ علیه السّلام ـ علاقه نشان می‌دهند می‌توانید از نماز ظهر عاشورای ایشان سخن بگوئید و... [۱]
قرائتی، محسن، ج۱، ص۱۵۸، اقتباس از قرآن و تبلیغ، چاپ اول، ۱۳۷۲، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
۳.۱ - تشویقآنان را تشویق کنید تا به مسائل دینی اهمیت دهند، مثلاً بگوئید اگر در نماز خود سستی نکردید شما را به زیارت امام یا امام زاده ـ علیه السّلام ـ و یا به سفر تفریحی و... می برم. [۲]
قرائتی، محسن، ج۱، ص۱۶۶، اقتباس از قرآن و تبلیغ، چاپ اول، ۱۳۷۲، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
۳.۲ - تهدیداگر زبان تشویق و محبت کارساز نبود می‌توانید از تهدید و تنبیه استفاده کنید، مثلاً به آن‌ها بگوئید از پول توجیبی یا مهمانی خبری نیست یا من با شما تا زمانی که به نماز اهمیت ندهید حرفی نمی‌زنم. [۳]
قرائتی، محسن، ج۱، ص۱۶۶، اقتباس از قرآن و تبلیغ، چاپ اول، ۱۳۷۲، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
۳.۳ - تلقیناز صفات خوب آن‌ها سخن بگوئید و سعی کنید با برجسته کردن صفات خوب آن‌ها اعتماد آنان را به خود جلب کنید، وقتی که مطمئن شدند شما واقعاً خیرخواه آن‌ها هستید و با آنان رابطه صمیمی دارید در مقابل انتقاد شما ساکت می‌شوند. [۴]
قرائتی، محسن، ج۱، ص۱۷۴ـ۲۲۰ـ۲۲۸، اقتباس از قرآن و تبلیغ، چاپ اول، ۱۳۷۲، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
۳.۴ - الگوجوان به الگو اهمیت می‌دهد، سعی دارد صفات او را در خود شبیه سازی کند، شما می‌توانید با افرادی رفت و آمد کنید که دارای جذابیت باشند، با نشاط باشند و در عین حال اهل نماز و مسجد باشند تا فرزندان شما از اخلاق خوب آنان به‌طور ناخودآگاه درس بگیرند و تصورشان نسبت به افراد متدین بازسازی شود، چرا که برخی فکر می‌کنند دین داری یعنی بی نشاطی، غم، غصه و.... [۵]
قرائتی، محسن، ج۱، ص۱۷۴ـ۲۲۰ـ۲۲۸، اقتباس از قرآن و تبلیغ، چاپ اول، ۱۳۷۲، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
۳.۵ - بیان غیرمستقیمجوانان نسبت به انتقاد مستقیم به خاطر غرور دوره جوانیشان حساسیت نشان می‌دهند بنابراین باید با توجه به تغییرات روحی و جسمی که برای جوانان حاصل می‌شود و با عنایت به نیازهای این دوره از عمر آنان سخن گفت، هرگز مقابل دیگران به نصیحت و اندرز آنان اقدام نکنید و زبان نصیحت و اندرز را بسیار کوتاه کنید و تا می‌توانید به شکل تک به تک با آنان سخن بگوئید. [۶]
قرائتی، محسن، ج۱، ص۱۷۴ـ۲۲۰ـ۲۲۸، اقتباس از قرآن و تبلیغ، چاپ اول، ۱۳۷۲، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
۴ - خانواده سخت گیرراستی آیا از خود پرسیده‌اید که مدیر خانواده سخت گیری هستید یا نه؟ آیا شیوه های تربیتی شما صحیح بوده یا نه؟ آیا نماز نخواندن آنان نوعی اعتراض به سخت گیری های احتمالی شما نیست؟ برای این‌که نسبت به خانواده سخت گیر اطلاع بیشتری پیدا کنید لازم است بدانید که این خانواده‌ها نسبت به درخواست های نوجوانان خود همیشه اگر چه صحیح باشد و مشروع، امتناع می‌ورزند این امر نوجوانان را وا می‌دارد تا عملاً رفتارهایی را که مورد تنفر والدین است انجام دهند. [۷]
افضل السادات دهشیری، تربیت اخلاق، ج۱، ص۲۱۶، چاپ اول، ۱۳۷۰، سازمان تبلیغات اسلامی.
حال اگر احساس می‌کنید رفتار شما این گونه بوده است چه بهتر است که نسبت به آن تجدیدنظر کنید و علناً از فرزندانت به خاطر سخت گیریهایتان عذرخواهی کنید و از آنان بخواهید که با هم مشورت کنید و شیوه صحیحی که مطابق نظر صحیح (تربیت اسلامی) باشد در خانه اجرا کنید.
گاهی والدین می‌خواهند فرزندان خود را به شیوه قدیم بار آورند و همیشه از کارهای خود و سختی‌های گذشته سخن به میان می‌آورند شما باید با توجه به نیازها و امکانات این زمان به تربیت آن‌ها اقدام کنید. ۵ - اظهار محبتانسان تشنه محبت است اگر به کسی محبت کنیم او را شیفته خود ساخته ایم. [۸]
عباس رحیمی، زندگی موفق، ج۱، ص۱۸۹، نشر جمال، چاپ اول، ۱۳۸۲، نشر فرهنگ اسلامی، چاپ سوم، ۱۳۶۶.
در روایت داریم که محبت خود را ابراز کنید چرا که این امر باعث دوستی و محبت زیادتر و پایدارتر می‌شود. برخی از خانواده‌ها به خاطر مسائل مختلفی از ابراز محبت به هم ابا می‌ورزند و این باعث مشکل در روابط می‌شود.
۶ - محیط ناسالمبسیاری از رفتارهای جوان و نوجوان ریشه محیطی (محل کار، مدرسه، اجتماع و...) دارد بنابر این برای از بین بردن آن حالات و رفتارهای او و ایجاد رفتار صحیح و مطلوب باید به محیط و شرائط آن توجه کرد. [۹]
افضل السادات دهشیری، تربیت اخلاق، ج۱، ص۲۲۷، چاپ اول، ۱۳۷۰، سازمان تبلیغات اسلامی
به عنوان مثال اگر می‌دانید که محیط او ناسالم است کمک کنید تا محیط کار یا تحصیلش را عوض کند و در محلی کار یا تحصیل کند که افراد متدین وجود دارند.
۷ - کمک گرفتن از فرد مطّلع و خوش برخوردشما می‌توانید از فردی آگاه که با جوانان شما آشنائی دارد و مورد قبول فرزندانتان است بخواهید با آنان سخن بگوید و آنان را به فوائد نماز خواندن و ضررهای ترک نماز آشنا سازد. ۸ - اصل جایگزینییکی از اصول روان شناختی که در تربیت مهم است، اصل جایگزینی است؛ یعنی اگر جوان را از کاری منع کردید، در مقابل آن به او کاری جذاب معرفی کنید، به عنوان مثال فقط نگوئید با این فرد و آن فرد همنشینی نکن، بلکه بگوئید با آن فرد رفت و آمد بکن، این فرد آدم شایسته ای است و لیاقت رفاقت با تو را دارد یا اگر او را از نوار مبتذل مثلاً منع می‌کنید در مقابل به او نوارهای موسیقی مجاز را معرفی کن. ۹ - هزینه کردنبرای امور معنوی آن‌ها بیش‌تر هزینه کنید، مثلاً برای آن‌ها کتب دینی بخرید، آن‌ها را به زیارت ببرید و یا عالمی را به خانه دعوت کنید تا با آنان درباره اصول دینی سخن بگوید. اگر کسی به درستی با اصول دین آشنا شود دیگر خود به خود احکام دین را متوجه می‌شود. برخی افراد چون اصول دین را نمی‌دانند و به آن با تفکر نرسیده‌اند نماز نمی‌خوانند. ۱۰ - فهرست منابع(۱) قرائتی، محسن، اقتباس از قرآن و تبلیغ، چاپ اول، ۱۳۷۲، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. (۲) افضل السادات دهشیری، تربیت اخلاق، چاپ اول، ۱۳۷۰، سازمان تبلیغات اسلامی. (۳) عباس رحیمی، زندگی موفق، نشر جمال، چاپ اول، ۱۳۸۲، نشر فرهنگ اسلامی، چاپ سوم، ۱۳۶۶. ۱۱ - پانویس
۱۲ - منبعسایت اندیشه قم رده‌های این صفحه : اخلاق اسلامی | تربیت فرزند
|